Aktualności

Świętowanie Wielkiej Nocy rozpoczyna się już tydzień wcześniej – w Niedzielę Palmową. W Rokietnicy w ten dzień od lat organizowana była wystawa stołów wielkanocnych, konkurs na najpiękniejszy kosz wielkanocny i wiele innych atrakcji, których celem było przypomnienie uczestnikom o zwyczajach związanych ze Świętami.

Chcąc uratować tradycję od zapomnienia, w tym roku zaplanowaliśmy wydarzenie Rokietnicka Wielkanoc. Z uwagi na ogłoszenie w Polsce pandemii, dbając o zdrowie i bezpieczeństwo mieszkańców, zdecydowaliśmy się odwołać wszystkie imprezy. Dlatego też, aby nie pozostawić nikogo z pustymi rękami, prezentujemy poniżej garść informacji o tradycji, zwyczajach i ich historii.

W Niedzielę Palmową święcimy przyniesione do kościoła kolorowe palemki, które dawniej robione były samodzielnie z gałązek (często z wierzby, stąd niedzielę tę nazywano „wierzbną”), piórek, kwiatów czy bukszpanu. Przypisywano im magiczne właściwości, a wtykane w różne miejsca w domu, ogrodzie, na polu, miały przynosić szczęście i chronić przed wszelkim złem, piorunami, gradobiciem, czy pechem. Dzisiaj palemki są raczej kupowane, choć niektóre ich elementy powielają dawne zwyczaje.

Tradycja, która, nawet jeśli nie jest przez niektórych kultywowana, znana jest najbardziej, to malowanie pisanek. W tygodniu poprzedzającym Święta Wielkanocne wydmuszki ozdabiamy na różne sposoby, od prostych obrazków, po drążone ornamentowe wzory. Warto wspomnieć, że poza „zwykłym” malowaniem wydmuszek, możemy zastosować różne formy zdobienia i tak mogą powstać nalepianki (jaja oklejone wycinankami z papieru), kraszanki (nazwa pochodzi od „krasić”, czyli „barwić” – jaja gotowane w wywarze z naturalnych składników, np. buraków, łupin cebuli; na zabarwionym jajku wydrapuje się wzory) czy oklejanki (wydmuszki oklejone sitowiem i kolorową włóczką). Zwyczaje związane z jajkami, ich upiększaniem są jednymi z najprzyjemniejszych i najciekawszych, zwłaszcza dla najmłodszych, którzy mają okazję wykorzystać swoje artystyczne talenty lub się pobawić.

Jajko jest wyjątkowym elementem Wielkanocy również ze względu na swoje symboliczne znaczenie – nowego życia. Dlatego też jest jednym z podstawowych produktów na wielkanocnym stole do jedzenia i… do zabawy! Popularną zabawą z udziałem jajek jest tzw. „walatka”, czyli stukanie się czubkami ugotowanych na twardo jajek – wygrywa ten, którego jajko rozbije jajo przeciwnika.

Jaja, tak jak i wiele innych pokarmów, w Wielką Sobotę lądują w koszyku wielkanocnym, tworząc tzw. „święconkę”. Aby była ona kompletna niezbędne są: chleb, sól, szynka, kiełbasa, masło (zazwyczaj uformowane w kształt baranka) i, choćby niewielka, babka. Dzisiaj do koszyczka często dokładane są pieprz, szynka, żółty ser, czekoladowe jajeczka, chrzan, czy inne ulubione smakołyki. Nie można zapomnieć również o odpowiednim przystrojeniu kosza. W tym celu wykorzystuje się bukszpan, bazie, serwetki – najpiękniejsze przeważnie są te robione na szydełku, wstążki, a od niedawna chorągiewki, plastikowe bądź drewniane zajączki.

Wspomniany wcześniej „maślany baranek” powstaje poprzez włożenie masła do foremki, jednak jeszcze niejednokrotnie można spotkać się z jego własnoręcznym przygotowywaniem. Taki samodzielnie wykonany baranek jest zawsze unikatowy i ma własny urok. Warto poświęcić chwilę, aby później móc z satysfakcją spojrzeć na efekt. Jest to też świetna propozycja dla dzieci, którym możemy w ten sposób uatrakcyjnić czas i zaangażować je we wspólne przygotowania.

Święta Wielkanocne przypadają na czas wiosenny, kiedy robi się cieplej, coraz dłużej jest jasno na dworze, przyroda na nowo budzi się do życia i przyozdabia się w intensywne kolory. Chcąc, aby i w naszych domach zawitał ten wyjątkowy nastrój, tworzymy wielkanocne stroiki, pełne urokliwych drobiazgów. Połączenie wiosennych darów natury z świątecznymi symbolami ożywia przestrzeń i nadaje mu radosnego charakteru. Do wykonania takiej ozdoby można wykorzystać wcześniej zasianą rzeżuchę czy zboże.

W zależności od tego, w której części Polski obchodzimy Święta, zając z drobnymi podarunkami przychodzi w Wielki Czwartek, Wielką Sobotę lub Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego. Jednak bez względu na to, który to dzień, każde dziecko musi pamiętać o przygotowaniu sianka, na którym prezent będzie położony. Zdarza się, że długouchy psotnik schowa podarek tak, aby obdarowany musiał go znaleźć.

W Wielką Niedzielę na stole okrytym koniecznie białym obrusem, udekorowanym bukszpanem, baziami i kwiatami, w centralnym miejscu znajduje się baranek wielkanocny (maślany bądź babka w kształcie baranka), a każdy ma na talerzu po kawałku wszystkiego, co wchodziło w skład święconki. Śniadanie wielkanocne odbywa się już po mszy św. zwanej „rezurekcją”, dlatego płynnie przechodzi poprzez drugie śniadanie w obiad. W tym czasie nie może zabraknąć żurku w specjalnie do niego pieczonym chlebie, kiełbasy (zwłaszcza białej), szynki wędzonej w jałowcowym dymie, ćwikły z chrzanem, mazurka, babki i sernika, a w niektórych domach również paschy, kołacza, czy sosu tatarskiego do wędliny. Niegdyś wśród tych smakołyków swoje miejsce miało pieczone prosię z pisanką w pysku. Oczywiście, jaja są obecne w wielu postaciach – ugotowane na twardo, na miękko, faszerowane, z majonezem, czy w sosie.

Przy dopisującej pogodzie Wielkanocny Poniedziałek może być bardzo emocjonujący, ponieważ jest to przecież „lany poniedziałek”, inaczej zwany „śmigus dyngus”. Dawniej śmigus i dyngus były osobnymi zwyczajami – śmigus oznaczał smaganie – chłopcy smagali delikatnie dziewczęta witkami po gołych łydkach. Natomiast dyngus oznaczał wykup – chłopcy chodzili od domu do domu (na wzór kolędników), śpiewali, składali życzenia, za co byli obdarowywani słodyczami, pieniędzmi lub smakołykami ze stołu wielkanocnego. Tradycja ewoluowała, połączyła się ze zwyczajami pogańskimi i dziś wszyscy polewają się wodą.

Nie ma wątpliwości, że Święta Wielkanocne są tymi, które przynoszą radość i nadzieję. Ich oprawa i tradycja wskazują nam nasze miejsce w historii, dają poczucie przynależności. Zachowywanie tych zwyczajów, wiąże pokolenia. Niech tak będzie i tym razem. Wesołych Świąt Wielkanocnych!